Awersja do straty i do nierówności w ocenie polityk
OPUS 20, kierownik dr hab. Martyna Kobus, prof. INE PAN
Celem tego projektu jest opracowanie testowalnych kryteriów oceny interwencji politycznych pod kątem niechęci do strat i niechęci do nierówności. Awersja do nierówności jest standardową własnością stosowaną do oceny skutków polityk (np.: awersja do nierówności w dochodach, które polityka może wywołać), awersji do strat do tej pory jednak w literaturze dotyczącej oceny skutków polityk nie rozważano. Ostatnie prace kierownik projektu i współautorów wprowadzają awersję do strat do obszaru oceny polityk. Niniejszy projekt jest kontynuacją tych prac włączając zarówno awersję do strat, jak i do nierówności. Niechęć do straty, czyli fakt, że straty bolą bardziej niż cieszą zyski (tego samego rozmiaru), została zidentyfikowana jako cecha indywidualnych preferencji w wielu różnych kontekstach. Wielu badaczy od dawna zwraca uwagę na znaczenie niechęci do strat w procesach politycznych. Odgrywa ona na przykład rolę w ustalaniu polityki handlowej i pomaga wyjaśnić, dlaczego branże, które ponoszą straty, mają większe szanse na uzyskanie ochrony niż branże o podobnym wzroście. Inne przykłady tego, jak niechęć elektoratu do strat napędza działania decydentów, to uchylenie Obamacare. Biorąc pod uwagę tę literaturę i dowody na znaczenie awersji do strat w tworzeniu polityki, kierownik projeku wraz ze współautorami podejmuje temat włączania awersji do strat w ewaluację interwencji politycznych. Opracowują nowe, sprawdzalne kryteria i metody ekonometryczne, aby uszeregować rozkłady poszczególnych skutków polityki, uwzględniając awersję do strat. Kryteria te określane są jako dominacja wrażliwa na awersję do strat (LASD). Różni się ona od standardowej dominacji stochastycznej pierwszego rzędu (FOSD) tym, że rozkład dominujący może znajdować się powyżej rozkładu zdominowanego w regionie zysków, o ile leży wystarczająco poniżej rozkładu zdominowanego w regionie strat. Jednak zazwyczaj decydenta politycznego nie interesuje wyłącznie niechęć do strat. Zwykle chce też uwzględnić to by ostateczne skutki danej polityki nie generowały zbyt dużych rozpiętości dochodowych. To jednak zasadniczo wymaga modelu dwuwymiarowego, co stwarza wiele wyzwań technicznych i interpretacyjnych. W takim otoczeniu decydent jednocześnie ma awersję do strat i nierówności w poziomie dochodów. Podstawową funkcją dobrobytu jest wartość oczekiwana, przy czym funkcja wartości ma właściwość niechęci do strat i niechęci do nierówności. Naszym celem jest udowodnienie twierdzeń o równoważności, to znaczy powiązanie klasy funkcji dobrobytu, których nie można zaobserwować w praktyce, z kryteriami rozkładu efektów polityki, które często można zidentyfikować. Problem ten zaczynamy od rozważenia przypadku preferencji addytywnie separowalnych, proponowanych w literaturze dotyczącej awersji do straty. Jednostki czerpią użyteczność zarówno z dochodu, jak i jego zmian, a ich funkcja użyteczności jest w nich addytywnie rozdzielna. Wstępne badania w tym kierunku już się rozpoczęły. Jednak w tym przypadku pomija się zależność między poziomami i zmianami, podczas gdy planista społeczny może być bardziej skłonny do danej polityki w zależności od tego, czy straty są skoncentrowane wśród bogatych czy biednych. Aby rozwiązać ten ogólny problem, odwołamy się do literatury dotyczącej wielowymiarowego dobrostanu, nierówności i ubóstwa. Jednak spostrzeżenia, które z tego uzyskamy, będą ograniczone, ponieważ w naszym przypadku te dwa wymiary nie są traktowane symetrycznie, co zwykle ma miejsce w tej literaturze. Ponadto zajmujemy się przypadkiem zarówno punktowej, jak i częściowej identyfikacji rozkładu skutków polityki i udowadniamy nasze wyniki w obu ustawieniach. Projekt ten jest kontynuacją tematu badawczego rozpoczętego niedawno przez kierownik projektu i współautorów włączenia niechęci do strat w ocenie skutków polityki. Jest to nowy temat badawczy, który odnosi się i wnosi wkład do różnych nurtów literatury, a mianowicie literatury dotyczącej dominacji stochastycznej, niechęci do strat, ekonometrycznej oceny skutków polityki oraz wielowymiarowych pomiarów nierówności, dobrostanu i ubóstwa.